Kijken en zien

Je kunt naar een bouwwerk kijken, een probleem herkennen, maar dat wil niet zeggen dat je ook direct de oorzaak ziet. Je ziet bijvoorbeeld scheurvorming (en niet alleen in Groningen), slecht voegwerk, natte plekken of uitbloeiingen. Soms zijn er meer gegevens nodig.

Vorstschade?

Onlangs kwam ik bij een bouwwerk met nogal wat beschadigingen. Het ging onder meer om afschilferende stenen en voegwerk dat ‘hier en daar spontaan los sprong’. Dat was althans de omschrijving van de bewoner. Hij had het er al met de aannemer over gesproken en die had gezegd, dat het hier om ‘vorstschade’ ging.

Patstelling

Desgevraagd had de steenleverancier gezegd, dat het aan de mortel lag, terwijl de mortelleverancier juist beweerde, dat het aan de stenen lag. Voor de bewoner dus een patstelling. Dit soort situaties blijkt nog wel eens voor te komen. Nader onderzoek wees uit, dat het om een steen gaat uit België en bestaat uit zogeheten Boomse klei (een gebied tussen Antwerpen en Brussel). Soortgelijke problemen doen zich trouwens ook bij andere steensoorten voor.

Oplossingen werken pas echt als men het probleem begrijpt

Steensoorten en hun eigenschappen

De door mij bedoelde steensoorten beschikken meestal over een hoog sulfaatgehalte. En bij zo’n steen moet je een zogeheten sulfaatbestendige mortel gebruiken. Dat wil zeggen, dat er in dit geval in de desbetreffende mortel zo weinig mogelijk tricalciumaluminaat mag zitten. Dit is een verbinding van kalk (CaO) en aluminium (Al2O3) die in Portlandcement voorkomt. Tricalciumaluminaat vormt, samen met sulfaat, ettringiet. En wat is nu weer ettringiet.

Ettringiet

Ettringiet is het resultaat van de reactie van tricalciumaluminaat, of verbindingen daarvan, in cement met sulfaten en water. De vorming van ettringiet heeft een forse volumevergroting tot gevolg, wat weer kan leiden tot de eerder genoemde schade.

Het juiste advies door een vakman

Zo, even een ‘stukje’ noodzakelijke chemie, waarbij moet worden opgemerkt, dat een deskundig leverancier dan wel uitvoerder u dit, desgewenst, moet kunnen uitleggen. Je kunt kijken naar de meest fraaie plannen. Je ziet de meest fantastische steensoorten, maar dan heb je wel professionals nodig die weten hoe ze met de desbetreffende materialen en constructies moeten omgaan.

Kwalitatief hoogwaardig bouwen, restaureren en renoveren is onder meer een kwestie van het gebruik van de juiste materialen die op de juiste worden verwerkt door de juiste vaklieden.

Bedenk hierbij: “Een vakman is een mens, maar niet elk mens is een vakman.”

Henk Mulder