Natuurgeweld en weggerukte geveldelen

In een vorige aflevering heb ik gesproken over de verbinding tussen stenen en mortel en de invloed hierop van ‘Moeder Natuur’. Ook de ‘Sinterklaasstorm’ van, hoe kan het ook anders, 5 december, heeft ons weer beelden opgeleverd van weggerukte geveldelen.

Het is opvallend hoe gemakkelijk wordt voorbijgegaan aan de kwaliteit van metselwerk en alles wat daarmee heeft te maken. Onlangs sprak ik met een projectleider over het feit, dat we nog nauwelijks ‘trasramen’ tegenkomen.

Wat is een trasraam?
Zijn enigszins verglaasde blik maakte duidelijk, dat hij niet wist waar ik het over had. Om zijn parate kennis te testen, vroeg ik hem of een trasraam van binnen naar buiten opengaat of omgekeerd. Een oudere metselaar, ook aanwezig in de bouwkeet, wilde met een glimlach antwoord geven, maar met een vingergebaar voor de mond verzocht ik hem nog even stil te zijn.

Raamwerk
De projectleider meende dat hij het ooit had geleerd, maar ‘op dit moment’ even was vergeten. Vervolgens hebben de metselaar en ik hem duidelijk gemaakt, dat een trasraam een ‘raam’ is dat je niet kunt openen of sluiten, maar dat we het hebben over een ‘raamwerk’ waarop het project is gebouwd.

Optrekkend vocht
Omdat we in het verleden hadden te maken met houten vloeren, moest men rekening houden met de mogelijkheid van optrekkend vocht, dat de vloerdelen kon bereiken en vervolgens houtrot kon veroorzaken. De beste bescherming was toentertijd het ‘trasraam’. Gewoonlijk 5 à 6 lagen onder, tot 5 à 6 lagen boven het maaiveld, uitgevoerd in harde steen (zogenaamde klinkers) en aangepaste specie tegen het optrekken van vocht vanuit de bodem rondom een gebouw.

Verbinding tussen steen en mortel
Door de komst van betonvloeren werden ‘trasramen’ minder belangrijk. Bouwstijlen, werkwijze en materialen zijn in de loop der jaren veranderd/aangepast. Tegenwoordig kunnen we kiezen uit ruim 3.000 soorten verschillende baksteensoorten. Maar in een te groot aantal gevallen laat de verbinding tussen stenen en mortel nog te wensen over.

Test het eens uit
Op een afstandje ziet het voegwerk er meestal nog wel behoorlijk uit, maar een klap met de palm van de hand tegen een priem (of mes) die tegen het voegwerk is geplaatst, laat vaak zien, dat de priem (of mes) zomaar enkele centimeters ‘de diepte’ ingaat. Van een nuttige verbinding is in die gevallen geen sprake. En als dan het achterliggende metselwerk ook niet optimaal is, dan moeten we niet vreemd opkijken, dat bij de volgende storm weer een gevel wordt geveld door natuurgeweld.

Henk Mulder